MANIFESTUAREN ATXIKIMENDUA: AZAROAREN 19KO MANIFESTUA

Emakume Ekintzaileen Nazioarteko Eguna Nazio Batuen Erakundeak ezarri zuen 2014an, eta azaroaren 19an izango da. Hori dela eta, EmakumeEkinek, Euskadiko Emakume Ekintzaileen Elkarteak, genero-ikuspegia duten ekintzailetzarekin lotutako euskal elkarte guztien laguntzarekin, Euskadiko Administrazio Publikoko ordezkariengana jotzen du emakume ekintzaileen premia eta eskari hauek kontuan har ditzaten, herrialde berdinzaleagoa, kohesionatuagoa, lehiakorragoa eta iraunkorragoa eraikitzeko helburuarekin.

1. Ekintzailetzan dagoen desberdintasun ekonomikoa neurtzea.

Gaur egun, ez dakigu zein den euskal emakume ekintzaileen errealitate ekonomikoa eta zein den ekiten duten gizonekiko konparazioa. Jakin behar dugu emakumeek zenbat irabazten duten eta haiek zenbat irabazten duten, zer onura lortzen dituzten, zenbat kotizatzen duten, azken batean, norberaren konturako langileen desberdintasun ekonomiko hori nolakoa den.

Ekintzailetzaren Euskal Behatokiak egindako Global Entrepreneurship Monitor – GEM azterlanek, esaterako, emakumeek eta gizonek ekintzailetzan duten parte-hartzeari buruzko datu ugari biltzen dituzte, eta berdintasunezko egoera marrazten dute parte-hartzeari dagokionez. Hala ere, dauden azterlanek ez dute erakusten errealitate ekonomikoan zer alde dauden norberaren konturako langileen artean, eta, beraz, ez dugu argazki osoa.

Bestalde, soldata-arrailaren Euskadiko egoeraren diagnostikoan jasotako datuen arabera, EAEn % 19,5eko soldata-arraila dago (6.331,55 €). Datu horiek besteren konturako langileei dagozkie, eta, beraz, ez da kontuan hartzen ekintzailetza-proiektuetan emakumeen eta gizonen artean dagoen aldea.

Nahiz eta norberaren konturako lana gizonen eta emakumeen arteko ordainsaria parekatzeko alternatiba gisa har daitekeen, NDFk 2014an adierazi zuen besteren konturako lanean soldata-arrakala % 16koa den bitartean ELGAko herrialdeetan, norberaren konturako lanaren kasuan % 28ra igotzen dela. Era berean, Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioak eta ATA – Langile Autonomoen Elkarteak Lan autonomoa eta generoaren araberako diru-sarreren arrakala txostenean bildutako datu berriagoek egiaztatzen dutenez, emakume autonomoen diru-sarrerak txikiagoak dira, emakumeak kalteberagoak dira krisi-egoeretan eta, azken batean, emakume izateagatik sortzen diren arazoak dituzte. Zaurgarritasun hori handiagoa da diskriminazio anizkoitza jasaten duten emakumeen kasuan.

Gainera, adierazi du, negozio-bolumenaren arabera, autonomoen enpresak autonomoenak baino txikiagoak direla. Hala, inkestatutako gehienek ( % 27,7) diote 15.000 €-tik beherako urteko negozio-bolumena dutela, eta 5 gizonetik 2k diote beren negozioek 46.000 €-tik gora fakturatzen dutela urtero.

Horregatik guztiagatik, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioari eskatzen diogu egin beharreko azterlanak egin ditzala Euskadin norberaren konturako lanean dagoen arrakala ekonomikoaren egoera ezagutzeko, txosten horiek egingo dituzten genero-arrakala murriztuko duten politika publikoak eta ekintza positiboak abian jarri ahal izateko.

2. Adingabeen eta mendetasun-egoeran dauden pertsonen zaintzaileentzako kotizazio-kuota espezifikoa sustatzea.

Euskal administrazioari eta Euskadiko erakundeetan ordezkaritza duten alderdi politikoei eskatzen diegu Estatuko administrazioaren aurrean berariazko kotizazio-erregimen bat sor dezatela zaintzaileentzat, seme-alabentzat edo mendetasun-egoeran dauden senideentzat; halaber, eskatzen diegu Europar Batasunari esparru edo gomendio komun bat ezar dezala, herrialdeei eskatzeko beren konturako langileen kuotak homogeneizatzeko.

Emakumeen eta gizonen arteko egiturazko desberdintasuna ekintzailetzan ere gertatzen da, oro har. Beste lanbide-eremu batzuetan bezala, emakume ekintzaileek familia-zaintzaren karga handiagoa hartzen dute beren gain, gizonezko ekintzaileek baino – besteren konturako langileekin gertatzen den bezala –. Horrek, kasu askotan, ekintzailetza-potentziala erabat garatzea eragozten du, eta, ondorioz, emakumeak kalkulu-oinarri txikiagoekin iristen dira erretirora; horren ondorioz, beren kontura lan egin duten adineko emakumeak pobretu egiten dira. Zainketa-karga handiagoa izan daiteke, halaber, guraso bakarreko familien kasuan, egoera hori oso ohikoa baita emakume migratuen artean.

Dauden datuek baieztapen hori bermatzen dute. UATAE emakume autonomoen elkarteak emandako 2020ko urtarrileko datuen arabera, pentsio guztiei dagokienez (ezintasuna, erretiroa, alarguntza eta zurztasuna barne), langile autonomoek soldatakoek baino % 37,1 gutxiago dute batez beste (1.096,5 euro erregimen orokorrean eta 689,3 euro autonomoen erregimenean). Horrez gain, langile autonomo pentsiodunek batez besteko pentsioa gizonena baino % 27,2 txikiagoa dute. Hau da, emakume autonomoak arrakala bikoitza du, eta bere batez besteko pentsioa (586,09 euro) erregimen orokorreko batez besteko pentsioko 1.096,5 euro horiek baino % 47 txikiagoa da. Gure ustez, zaintzaileak kontuan hartu beharko lituzke administrazio publikoak zainketen pisua konpentsatzeko neurriak baliatzerakoan, itsasoko langileei aplikatzen zaizkien konpentsazio-formulen antzekoak erabiliz, adibidez.


3. Genero-ikuspegia txertatzea I+G+B, teknologia eta eraldaketa digitalerako laguntzetan.

Euskal administrazioari eskatzen diogu azterlan bat egin dezala, jakiteko zer nolako erakundeek jaso dituzten azken urteotan enpresentzako laguntza ekonomiko nagusiak, eta, horrela, jakin ahal izateko zer neurritan lagundu zaien emakumeek gidatutako enpresei – askotan, laguntza publikoetatik kanpo geratzen diren langile 1 edo 2ko mikroenpresei –. Horrela, ikusten dugu laguntzak jasotzeko tamaina jakin baten betekizunak genero-alborapena izan dezakeela, eta hori saihets daitekeela.

Horregatik, beharrezkoa da, alde batetik, gizonak eta emakumeak buru dituzten enpresen fakturazioaren tamaina eta bolumena ezagutzea; eta, bestetik, Euskadin emakumeak edo gizonak buru dituzten enpresen proportzioa eta laguntzen onuradun diren enpresen proportzioa alderatzea. Hau da, beharrezkoa da I+G+B, teknologia edo eraldaketa digitaleko materialetan enpresei laguntzeko programa nagusien enpresa onuradunen buru direnen sexuaren arabera bereizitako datuak ezagutzea, besteak beste, laguntza horien genero-inpaktua zein den jakiteko eta, hala, behar izanez gero, neurri zuzentzaileak hartu ahal izateko.

Badakigu emakumeen eta gizonen artean gizarteko hainbat esparrutan dagoen desberdintasun soziala ezabatzeko urratsak eman direla. Arlo askotan oinarritutako eta dokumentatutako errealitatea. Berdintasunaren aldeko urratsak eman dira ekintzailetzan ere, baina beharrezkoa da aurrerapauso horien aldeko apustua egiten jarraitzea, benetako berdintasuna lortze aldera.

Euskal emakume ekintzaileok Euskadiko egitura ekonomikoaren zati garrantzitsu bat osatzen dugu, eta administrazio publikoak kontuan hartu behar ditu egiturazko desberdintasunaren ondorioz emakume ekintzaileen eta enpresarien jarduera ekonomikoaren garapenari eragiten dioten inguruabarrak. Are gehiago kontuan hartuta Eusko Jaurlaritzak 2023an soldata-arrakala txikiena duten Europako herrialdeen artean egoteko helburua adierazi duela, 4 gai horretan emakume ekintzaileen beharrak sartu beharko lirateke.

Horregatik guztiagatik, euskal administrazio osoari eta Eusko Legebiltzarreko ordezkariei eskatzen diegu manifestu honetan jasotzen ditugun neurri zuzentzaileak aztertzeko eta aplikatzeko.



Donostia-San Sebastián, 2022ko azaroaren 14a.

Sinatzaileak:

AED-Bizkaiko Emakume Enpresari eta Zuzendarien Elkartea

Ampea-Arabako Emakume Profesional eta Enpresarien Elkartea

Ekintzailetzaren genero-ekitaterako elkartea – Emakume migratu ekintzaileak –

Aspegi-Gipuzkoako Profesional eta Enpresarien Elkartea

COAVN-Gipuzkoako ordezkaritzako Arkitektoen Elkargoaren berdintasun-arloa,

Bizkaiko Psikologia Elkargoa

Ekonomisten Euskal Elkargoa

Economistas sin fronteras/Mugarik gabeko ekonomilariak

EmakumeEkin – Euskadiko emakume ekintzaile eta enpresarien elkartea

Hemen elkartea. Ikus-entzunezko eta arte eszenikoetako emakumeak.

Impact Hub Donostia S. Coop

Saskia Landa inguruneko emakume ekintzaile eta enpresarien elkartea

SMyE: Emakumeak eta Enpresaburuak Gara Elkartea

Wikitoki Elkarsorkuntzarako Laborategia

AZAROAREN 19KO MANIFESTU OSOA